معماری حمام های سنتی ایران

حمام های سنتی ایرانی بسیار هوشمندانه ساخته می شدند. در طراحی ساختمان حمام ها با ایجاد راهرویی پیچ در پیچ در حد فاصل دهلیز و ورودی حمام با تعدیل تفاوت دمای سرد بیرون و دمای گرم داخل، مانع از سرما خوردن مراجعان می شدند این حمام ها در مسیر گذر آب روان ساخته می شدند که خروجی فاضلاب آن ها در نظر گرفته شود ،چون مصرف آب در حمام زیاد بود.
در اغلب حمام ها مسیر دسترسی به بنای اصلی حمام با طراحی های جالبی صورت می گرفت. هر فضا به وسیله راهرو هشتی مانند از فضای دیگر جدا می شد تا دما و رطوبت هر فضا نسبت به فضای مجاور تنظیم گردد به این صورت از ورود ناگهانی هوای سرد جلوگیری می کردند بنابراین عامل مهمی که در بنای حمام تاثیر داشت تنظیم و حفظ دما و گرمایش بود.
عناصر تشکیل دهنده حمام ها
ورودی
بینه یا سربینه: این فضا به وسیله تعدادی پله که از سطح اصلی گذر پایین تر بود با راهرو ورودی ارتباط می یافت. فضای سربینه جایگاهی بود برای در آوردن لباس و نشستن و مانند سکویی دور تا دور فضا را فرا گرفته بود.
میان در
ارتباط سر بینه با گرم خانه از طریق میان در انجام می شد این دالان نیز به منظور جلوگیری از به هدر رفتن گرمای داخل گرم خانه پرپیچ و خم و باریک و دارای سقف کوتاهی بود،سرویس بهداشتی هم همانجا بود.
گرم خانه
بعد از میان در به فضای گرم خانه می رسیم. درگوشه ای از این فضا محل تمیز کردن سر و بدن بود خزینه آب گرم قرار داشت. خزینه فضای حوض مانند با آب گرم بود که ابعاد آن متناسب با بزرگی و کوچکی حمام از ۱۲ الی ۲۵ متر مربع بود و معمولا یک دریچه کوچک از این فضا رو به گرمخانه قرار داشت تا مردم بتوانند وارد خزینه شوند. فضای گرم خانه به دلیل حرارتی که از زیر حمام به آن می رسید همیشه گرم بود. به علاوه چون دیوارهای جانبی حمام تکیه بر خاک داشتند و با هوای بیرون مرتبط نبودند.