ایران، سومین مصرف کننده لوازم آرایشی در خاورمیانه است؛ بر اساس گزارشهای موجود، سالانه حدود یک میلیارد دلار فرآورده آرایشی و بهداشتی در کشور مصرف می شود که طبق آمار رسمی وزارت بهداشت حدود ۳۰ درصد آنها(و طبق بعضی آمارها تا ۵۰ درصد) تقلبی هستند.
با این حال، بسیاری از زنان کشورمان بدون توجه به عواقب زیان آور استفاده از این لوازم(حتی مارک های معروف و دارای مجوز)، آرایش را نشانه اعتماد به نفس بالا می دانند و این در حالی است که بر خلاف این عقیده رایج، بسیاری از روانپزشکان معتقدند که علت استفاده زیاد از لوازم آرایش، مشکلات روانی و از جمله اعتماد به نفس پایین است.
الف) عوارض عمومی
۱- سرطان: با توجه به وجود بیش از ۸۰۰ ترکیب شیمیایی سمی در مواد آرایشی و عطرهای صنعتی،استفاده مداوم از لوازم آرایشی، موجب جذب سالانه ۲۵۰۰ گرم مواد شیمیایی به بدن می شود. گفتنی است اغلب زنان بیش از ۲۰ نوع مارک مختلف لوازم آرایشی و بهداشتی استفاده می کنند که این موضوع موجب افزایش خطرات ناشی از مصرف این نوع مواد می گردد. تحقیقات نشان می دهد که مواد آرایشی می توانند به رشد سلول های سرطانی کمک فراوانی کنند.
ترکیبات شیمیایی استفاده شده در مواد آرایشی مانند مواد محافظی از جمله « پارابن ها » و « فتالات ها »، ارتباطی مستقیم با رشد تومور های سرطانی به ویژه سرطان سینه دارند. پژوهش های اخیر «سازمان مبارزه با سرطان آمریکا» نشان می دهد که « پارابن ها » در ۲۰ نوع از نمونه های گرفته شده از سرطان های سینه کشف شده اند. زنانی که بیشتر از مواد آرایشی استفاده کرده اند؛ سرطان پیشرفته تر و طول عمر کمتری داشته اند. اگر چه سازندگان لوازم و مواد آرایشی سعی کرده اند تا استفاده از این ترکیب شیمیایی را در محصولاتی مانند شامپوها و ژل ها حذف کنند و یا تا حدّ زیادی پایین آورند؛ اما در استفاده کمتر از آنها در مواد دیگر آرایشی ناموفق بوده اند.
بنابراین، بانوان، باید حتی المقدور استفاده از مواد آرایشی را کاهش داده یا کاملاً از مصرف آنها بپرهیزند؛ چرا که استفاده از مواد شیمیایی آرایشی، انسان را به مرگ نزدیک تر می کند. جالب است که بدانید که در سالهای اخیر و با افزایش استفاده خانم ها از مواد آرایشی در ایران، آمار سرطان سینه نیز افزایش یافته است.
۲- پیری زودرس پوست: مواد آرایشی و بهداشتی، عموماً با ایجاد یک سد، مانع رسیدن اکسیژن کافی به پوست شده، پیری زودرس پوست به ویژه در دختران نوجوانی که از سنین پایین آرایش می کنند را سبب می شوند. این تاثیرات تدریجی با پیرشدگی پوست، بروز چروکیدگی در ناحیه پیشانی و چین خنده آغاز می شود؛ ولی متاسفانه بانوان برای پوشاندن این چین و چروک ها، از مواد آرایشی بیشتری استفاده می کنند که همین امر سبب ضربه و آسیب جدّی تری به پوست می شود.
۳- حساسیت: حساسیت، شایع ترین عارضه لوازم آرایشی به خصوص اجناس تقلبی است. احساس سوزش و سوزن سوزن شدن در محلی که ماده آرایشی استفاده شده، شایع ترین شکایت مصرف کنندگان است. سایر علایم عبارتند از: قرمزی، تورم، خارش و تاول های آبدار، کهیر، عفونت پوست، عفونت ریشه مو، تغییر رنگ پوست و آکنه.
4- آکنه: استفاده از مواد روغنی تقلبی در لوازم آرایشی غیر استاندارد، باعث ایجاد جوش سرسیاه و آکنه در فرد مصرف کننده می گردد؛ اگر چه این امر در استفاده از لوازم آرایشی دارای مارک های معتبر نیز، غیر معمول نیست.
5- ایدز و هپاتیت: بسیاری از شرکت های تولید کننده محصولات آرایشی و بهداشتی، در محصولات خود از بقایای جنینی مانند جفت استفاده می کنند که این کار موجب ایجاد نگرانی هایی از جهت انتقال بیماری هایی مثل ایدز و هپاتیت گردیده است. جفت، لایه تغذیه کننده جنین در رحم است که پس از تولّد، دور ریخته می شود. در حال حاضر استفاده از آن در محصولات آرایشی ممنوع شده ولی برخی کارخانه های تولید کننده ادعا می کنند که مواد موجود در جفت، موجب رشد بافتی و برطرف شدن چین و چروک پوست می شوند. سازندگان مواد آرایشی از جفت، تلاش می کنند با الکل و سایر مواد پاک کننده، آن را از آلودگی میکروبی پاک نمایند؛ اما همچنان امکان انتقال ویروس ایدز و هپاتیت وجود دارد.
6- عقیمی: یکی از عوامل عقیم شدن نوزادان پسر، استفاده مادران آنها از محصولات آرایشی شیمیایی است. برخی مواد شیمیایی خطرناک که علاوه بر مواد آرایشی در بسیاری از مواد پلاستیکی که در ساخت اسباب بازی به کار می روند نیز وجود دارند؛ می توانند سبب عقیم شدن نوزادان پسر شوند.
۱- رنگ مو
– ریزش مو در اثر رنگ موهای غیر مجاز تقریباً به پدیده ای رایج تبدیل شده است؛ حتّی در برخی موارد، پیاز مو، به سبب مصرف این مواد، سوخته؛ باعث طاسی غیر قابل برگشت و یا ایجاد تاول بر روی پوست سر می شود. به علت وجود ماده ای به نام « پارافنیلین دیامین(PPD) » در بعضی از رنگ موها، ممکن است التهاب پوست صورت و یا در موارد شدیدتر، تورم صورت به وجود آید. از عوارض دیگر رنگ های مو، موخوره، شکنندگی و گره خوردگی موها و ایجاد حساسیت می باشد.
۲- رژ لب
گروهی از متخصّصان اعلام کرده اند که بیش از نیمی از رژ لب ها حاوی سرب هستند. آزمایش روی محصولات ۳۳ شرکت تجاری تولید کننده رژ لب نشان داد که ۶۱ درصد از این محصولات میزان بالایی سرب دارند؛ در حالی که در ترکیبات هیچ کدام از آنها نامی از این ماده برده نشده بود. این آلودگی در انواع قرمز رنگ برخی از مارک ها بیشتر است. میزان سرب موجود در این محصولات ۳ برابر بیش از مقدار مجاز است.
محقّقان معتقدند، سرب به کار رفته در این محصولات باید به همان میزان استانداردی باشد که برای آب نبات ها وضع شده، چرا که رژ لب هم از سوی خانم های مصرف کننده بلعیده شده، وارد دستگاه گوارش می شود. مطالعه ای که بر روی قیمت و سلامت مارک های مختلف صورت گرفت؛ نشان دهنده این واقعیت بود که بعضی مارک های ارزان تر، سرب بسیار کمتری از مارک های گران قیمت دارند! سرب، ماده ای سمی است که تاثیر به سزایی بر اعصاب می گذارد.
۳- محصولات سفید کننده پوست
علت اصلی مشکلات و عوارض ناشی از مصرف محصولات سفید کننده پوست، وجود « کلوبتازول» است که در برخی کشورها، استفاده از آن ممنوع شده است. از عوارض این ماده می توان به چاقی، کم کاری غده فوق کلیوی، تیرگی پوست در بلند مدت، پوکی استخوان و … اشاره کرد. در واقع استفاده از محصولات روشن کننده در میان مصرف کنندگان به نوعی اعتیاد تبدیل شده است. بنابراین اطلاع و آگاهی از ماهیت و عوارض جانبی استفاده از این محصولات، به ویژه کلوبتازول، یک نیاز ضروری و حیاتی است. با توجه به ورود غیر قانونی محصولات آرایشی تقلبی به کشور، احتمال بروز این خطرات بسیار زیاد است.
4- ریمل
– ریمل، در صورتی که فرمولاسیون مناسبی نداشته باشد می تواند سبب ریزش مژه ها شود که درمان آن گاهی ماه ها زمان می برد.
– پایه اصلی ریمل های مایع، آب و روغن است. ریمل هایی که پایه اصلی آنها آب است؛ محیط مناسبی برای رشد و نمو میکروب ها هستند. لذا تکثیر این میکروب ها و حضور مداوم آنها نزدیک چشم، موجب ایجاد عفونت های چشمی، التهاب، قرمزی، ترشحات غلیظ، خارش و پوسته ریزی لبه پلک می شود و حتی می تواند به قرنیه چشم آسیب رسانده، موجب اختلال در بینایی شود.
5- ناخن مصنوعی و کاشت ناخن
– استفاده طولانی مدت از ناخن های مصنوعی می تواند باعث واکنش های دردناک و شدید شامل عفونت پوست اطراف ناخن ها، شل شدن ناخن ها و درماتیت(التهاب پوستی) شود.
– چسب هایی که برای استحکام ناخن های مصنوعی به کار می روند؛ باعث نرسیدن هوا به ناخن ها شده، به مرور زمان، ناخن ها از حالت طبیعی خود خارج و خشک می شوند. از عوارض دیگر این چسب ها می توان به ناصافی و تغییر شکل ناخن، خالی شدن ناخن های طبیعی، سوراخ شدن، چروکیدگی، شکنندگی و خرد شدن ناخن، شکاف و ترک ناخن، بد رنگی ناخن، کنده شدن لبه آزاد ناخن از بستر آن، خط خط شدن، پوسته ریزی و تغییر بافت ناخن، اشاره کرد که امکان باقی ماندن آنها تا آخر عمر روی ناخن فرد وجود دارد. همچنین به دلیل حل شدن لایه محافظ ناخن به وسیله این چسب ها، ناخن، استحکام خود را از دست می دهد، نرم و آسیب پذیر می شود و میکروب ها خصوصاً عفونت های قارچی به راحتی وارد لایه زیرین ناخن می شوند.
6- لیزر درمانی موهای زائد
از جمله عوارض لیزر می توان به تیره یا بی رنگ شدن پوست(لکه های سفید) اشاره کرد که این عوارض، در پوست های تیره(پوست های سبزه از جمله پوست بسیاری از مردم ایران) شایعتر است. برخی از این مشکلات، از جمله بی رنگ شدن پوست به خصوص در افراد سبزه، غیر قابل بازگشت است. عارضه دیگر، ایجاد سوختگی های پوستی است که باعث ایجاد جوشگاه می شود که این عارضه نیز، اغلب، غیر قابل بازگشت است.
پس از یک سال از انجام لیزر درمانی، معمولاً هر شش ماه یک بار به تکرار این روش در همان مناطق نیاز است و این یعنی دروغ بودن تبلیغ لیزر درمانی به عنوان یک روش دایم برطرف کردن موهای زاید.