مزاج خود را تشخیص دهیم
شناسایی طبع یا مزاج انسان از جمله مباحثی است که نه تنها در طب سنتی ایران بلکه در سایر طب‌های سنتی جهان مثل طب سنتی چینی، رومی، یونانی و هندی نیز دیده می‌شود. از این‌رو، شناسایی مزاج و پرداختن به آن در طول زندگی یکی از مهم‌ترین و کاربردی‌ترین شیوه‌ها برای حفظ سلامت، تندرستی و نشاط عمومی بدن است. شناسایی ویژگی‌های بدنی و پرداختن به آن‌ها، نقش بزرگی در عملکرد صحیح و مناسب اندام‌ها و اعضای درونی بدن از قبیل مغز، دستگاه اعصاب، دستگاه گوارش، کلیه‌ها و دیگر اعضای بدن دارد.
مصرف مواد غذایی مناسب و همسو با مزاج و طبع افراد کمک می‌کند تا ما در زندگی کمتر با اختلال‌ها، بیماری‌ها و تنش‌های جسمی و روحی روبه‌رو شویم و در مقایسه با افراد دیگر سلامت بیشتری داشته باشیم.برای شناسایی دقیق‌تر و مطمئن‌تر مزاج و طبع بدن توصیه می‌شود حتما با یک متخصص طب سنتی در این زمینه مشورت کنید.
مزاج چیست؟
از دیدگاه طب سنتی، عوامل تشکیل دهنده‌ی جهان خلقت و بدن انسان چهار عنصر اصلی است که به آن‌ها ارکان گفته می‌شود. این چهار رکن عبارتند از: آتش (گرم و خشک )، هوا (گرم و تر)، آب (سرد و تر) و خاک (سرد و خشک).(مزاج همان طبع است و آن را نباید با رکن اشتباه بگیرید. مزاج غلبه‌ی یکی از رکن‌ها بر بدن انسان یعنی غلبه‌ی گرمی، سردی، خشکی یا تری است.
انواع مزاج‌ها
انواع مزاج‌ها عبارتند از: مزاج اصلی یا جبلی، صفراوی، دموی، بلغمی، سوداوی، معتدل، معتدل گرم و تر، معتدل سرد و تر، معتدل گرم و سرد.
مزاج اصلی یا جبلی: هر فرد از بدو تولدش حرارت و رطوبت غریزی دارد که به آن مزاج اصلی یا جبلی می‌گویند.
مزاج صفراوی: رکن آتش غالب است، این افراد مزاجی گرم و خشک دارند و آن‌ها را صفراوی می‌گویند.
مزاج دموی: رکن هوا غالب است، این افراد مزاجی گرم و تر دارند و آن‌ها را دموی می‌گویند.
مزاج بلغمی: رکن آب غالب است، این افراد مزاجی سرد و تر دارند و آن‌ها را بلغمی می‌گویند.
مزاج سوداوی: رکن خاک غالب است، این افراد مزاجی سرد و خشک دارند و آن‌ها را سوداوی می‌گویند.
مزاج معتدل: تمام ارکان نسبتا در حالت تعادل هستند و این افراد را مزاج معتدل می‌گویند.
مزاج معتدل گرم و تر: ارکان آتش و هوا غالب بر سایر ارکان هستند. این افراد مزاجی گرم دارند و آن‌ها را مزاج معتدل گرم و تر می‌گویند.
مزاج معتدل سرد و تر: ارکان آب و خاک غالب بر سایر ارکان هستند. این افراد مزاجی سرد دارند و آن‌ها را مزاج معتدل سرد و تر می‌گویند.
مزاج معتدل گرم و سرد: ارکان هوا و آب غالب بر سایر ارکان هستند، این افراد مزاجی تر دارند و آن‌ها را مزاج معتدل گرم و سرد می‌گویند.
بلغم:
هیکل بلغمی‌ها معمولا درشت است و افراد چاقی هستند. بدن پرچربی و پوست سفید رنگی دارند. اگر بدن‌شان را لمس کنید، پوست‌شان مرطوب و نرم است. موهای کم پشت دارند. دهان‌شان مرطوب است. تشنه نمی‌شوند. خواب آن‌ها سنگین و زیاد است. احساس کسلی و بی‌حالی دارند.
تمایل به خوردن شیرینی، ادویه‌جات و گرمی‌جات دارند. در فصل زمستان خیلی اذیت می‌شوند. با خوردن سردی‌ها دچار مشکل می‌شوند. نبض ضعیف دارند. کم انرژی، کم جنب و جوش و در کارها کند هستند. خیلی دیر عصبانی می‌شوند. فراموش‌کار و کند ذهن هستند.
علائم غلبه‌ی خلط بلغم:
سفیدی رنگ پوست
نرمی و سردی پوست
کندی حواس
زیاد شدن خواب
مدفوع بدبو
فراموشی و کند فهمی
ترشحات پشت حلق، بلغمی و سرفه‌ی زیاد
ضعف هضم و آروغ ترش زدن
افزایش آب دهان
افزایش اشتها
تجمع چربی شکمی
عدم تشنگی
ادرار سفید رنگ
احساس کسلی و بی‌حالی
دم:
این افراد هیکل درشت و بدنی عضلانی دارند و لاغر نیستند. پوستی سرخ و سفید رنگ، موهای پر پشت و نبض پر و قوی دارند. خوب می‌خوابند و تحمل بی‌خوابی را نیز دارند.
پوست آن‌ها گرم، مرطوب و نرم است. نه گرمایی هستند و نه سرمایی، اما به نسبت تحمل سرما برای‌شان راحت‌تر است. میل به شیرینی و ترشی دارند. همه نوع غذا را می‌توانند بخورند. هوش، حافظه و میل و توان جنسی بالایی دارند.
سریع و پر انرژی هستند. استعداد ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی و فشار خون بالا دارند. عروق روی دست‌های‌شان برجسته و نبض آنان پر و قوی است.
علائم غلبه‌ی خلط دم:
پری رگ‌ها و پری نبض
سر‌درد و احساس سنگینی سر
سرخی چشم‌ها در صورت و بدن
ایجاد دمل، جوش، بثورات پوستی و خارش (بیشتر در تنه و کتف)
زیاد شدن خواب
احساس کسالت و خمیازه
احساس مزه‌ی شیرین در دهان
خون‌ریزی لثه و بینی
خارش محل حجامت و فصد قبلی
افزایش فشار خون