همانطورکه انسانها و فصلها هر کدام مزاج خاصی دارند، غذاها هم دارای مزاجاند، بنابراین باید براساس مزاج هر فصلی غذای مناسب آن استفاده شود و غذاهای نامناسب را کنار گذاشت. با توجه به این که طبع پاییز سرد و خشک است، مصرف موادی که باعث سردی یا خشکی بدن میشوند باید محدود شود و تری بدن را افزایش داد.
رعایت این نکات برای افراد مسن اهمیت بیشتری دارد، زیرا با افزایش سن، مزاج سردتر میشود و پرهیز از مصرف سردیها در فصلهای پاییز و زمستان ضروریتر است. هر چند در سنین جوانی رعایت این نکات مهم است، اما گاهی حرارت مزاجی جوانان این سردی را جبران میکند.
طب سنتی برای جلوگیری از غلبهی سودا در بدن توصیههایی دارد:
استفاده از مسهلهای گیاهی به منظور دفع مادهی اضافهی سودا (دفع مواد قلیایی خون) درپاییز بسیار مفید است. از جمله این مسهلها میتوان به دمکردهی افتیمون، اسطوخودوس و… اشاره کرد.
توصیهی بعدی استفاده از شیرینیهای طبیعی است. بعضی از شیرینیها گرم و تر و برخی گرم و خشک است که میتوانند به دفع سودا و تامین گرمای لازم بدن کمک کنند تا از بیماریهای ناشی از سردی مزاج جلوگیری شود.
خوراکیهای خشک مانند غذاهای سرخ شده و کبابی مناسب این فصل نیست و مصرف آن باعث تشدید خشکی بدن میشود و علایمی مانند اگزما، بیخوابی، افزایش شک و وسواس به همراه دارد. با پرهیز از مصرف غذاهای خشک میتوان از عوارض خشکی بدن کم کرد.
باید توجه داشت در فصول سرد سال (بر خلاف فصول گرم) دستگاه گوارش انسان قویتر میشود و بهتر است از غذاهای سنگینتر استفاده شود. مصرف سنتی حلیم، آشها، آبگوشتها، کلهپاچه و… در فصل پاییز و زمستان مشکلزا نیست.
هر میوه یا غذایی را با توجه به مزاج آن باید در فصل مناسب مصرف کرد. سردیها را در فصل گرم و گرمیها را در فصل سرد میل کنید.
در فصلهای سرد سال، نوشیدن آب به ویژه آب سرد به شکل ناشتا مضر است و بهتر است از نوشیدنیهایی که طبع گرم تری دارد مانند شربت عسل استفاده کرد. افرادی که سوداوی هستند، میتوانند در فصل پاییز از دمکردهی گلگاوزبان استفاده کنند.
اگر فعالیت بدنی و ورزشی در فصل سرد سال بیشتر شود، میتواند به بدن ما انرژی بیشتری برساند و سردی مزاج را کاهش دهد.
خوراکیهای مفید
مصرف گوشت بره، شتر، بلدرچین، گندم (نان و جوانه در آش و سوپ)، نخود و لوبیا (با خیساندن، نفخ آن گرفته شود)، سیب، مواد غذایی آبپز یا کبابی (سرخ کردنی بسیار کم)، میوههای شیرین و آبدار (انار و انگور شیرین)، کشمش، مویز، بادام، زردهی تخم مرغ ، شیرهی خرما و انگور، مربای بالنگ، به، سبزیجات، چغندر، ترب، هل و دارچین، انجیر، شیر با عسل، شیر برنج، فرنی و کنجد در پاییز مناسب است.
خوردنیهای ممنوعه!
غذاهای آماده و حاضری، غذاهای فریز شده و مانده، سرخ کردنیهای مانده، انواع سس و کنسرو، پنیر پیتزا، انواع تنقلات بستهبندی شده، کاکائو، قهوه، نسکافه، چای پر رنگ، مواد حاوی افزودنی و نگهدارنده، بادمجان، گوشت گاو و گوساله، ماهی شور و دودی، آبلیمو، آبغوره، سرکه، پنیر شور، ماست و دوغ و کشک، نان باگت یا خمیر، قارچ، گوجهفرنگی، میوههای ترش (لیموترش، گریپ فروت، انار ترش و پرتقال)، عدس، لوبیا سبز.