هنگام گرسنگی و تشنگی خصوصاً در فصول گرم که از یکسو، طول زمان روزه و از سوی دیگر، گرمای هوا بدن ما را تحت تاثیر خود قرار می دهد، عمده ترین تغییرات شامل کم آبی بدن، کاهش قند خون و ورود به مرحله متابولیسم- سوخت وساز- چربیها است. این موارد و چندین مورد دیگر، موجب احساس ضعف، بیحالی، کم حوصلگی، بوی بد دهان، احساس سرمای بدن، تغییرات روحی و روانی و تغییر در عملکرد مغزی می شود..
در این بین، تغییرات مهم دیگری نیز رخ می دهد که مانند تغییر و تنظیم الگوی خواب، تغییرات مختلف در سیستم غددی و هورمونی، تغییرات عصبی و امثال آن هستند. از دیگر مواردی که قابل ذکر بوده و جزو حداقل آثار مثبت روزه( آثار بدنی) هستند، عبارتند از رفع پری(امتلاء) سیستم گوارش و عروق ناشی از کاهش تولید اخلاط خام و خون(دم) که همین دو، عامل بسیاری از بیماری های این زمانه نیز هستند و همچنین کاهش خلط بلغم ناشی از افزایش متابولیسم آن برای جبران کاهش تولید دم و نیز ناشی از افزایش حرارت معده هم از دیگر اتفاقات ناشی از روزه داری است.
معده در اثر گرسنگی و تشنگی دچار افزایش حرارت شده و ترشحات خود را از بین می برد. ازسوی دیگر خلأ ایجاد شده در معده و همچنین حرارت آن موجب سیلان مواد رطوبی و فضولات سایر اندامها خصوصاً به معده می گردد. ترشح صفرا نیز کمی افزایش یافته و موجب احساس حالت سوزش و گزش مختصری در ناحیه فوقانی معده می شود. این عوامل همگی موجبات ایجاد ضعف هضم در معده در پایان ساعت روزه میشود.
الف-غذاهای لازم: در ماه رمضان نیز مثل بقیه ایام باید از گروه های اصلی مواد غذایی استفاده کرد که عبارتند از نان و غلات، گوشت و تخم مرغ و حبوبات، میوه و سبزیجات، شیر و لبنیات.
ب: غذاهای نامناسب: این موارد شامل شوری ها، چربی ها، سرخ کردنی، نوشیدنی های گازدار، شیرینی قنادی خصوصاً زولبیا و بامیه، آب میوه های صنعتی، ادویه های تند و کل غذاهای فرآوری شده می باشند.
بطور کلی غذاهای حجیم و کم کالری، نفاخ و عطش آور برای این ماه مناسب نمی باشند.
ج: غذاهای مناسب: آش ها، سوپ ها، عدسی، شله زرد، فرنی، شیربرنج، آب جوش، برنج، گوشت ها، نان سبوس دار، پنیر، شیر گرم، عسل، خرما، سبزی، گردو، کشمش، ارده، شیره و… که به تناسب افطار، سحر یا شام قابل مصرف هستند.
قابل ذکر است که موارد بیان شده، برای افراد سالم بوده و گروههای خاص مانند بیماران، دریافت کنندگان دارو، سالمندان، زنان باردار و شیرده و همچنین ورزشکاران، نوجوانان و…، نیازمند تدابیر و توصیه های دیگری هستند که در این مجال فرصتی برای ارائه آن نیست و اینگونه افراد برای دریافت الگوهای غذایی مناسب خود باید به پزشکان آشنا به مبانی تغذیه بر اساس مبانی فخیم طب سنتی ایران مراجعه کنند.
امید است با رعایت این توصیه ها بتوانیم این ماه را با نشاط و آرامشی وصف ناپذیر پشت سر گذارده و با دلی سرشار از نور رحمت الهی، در انتظار پاداش عظیم اخروی باشیم و بدانیم که روزه نفس، از روزه جسم، بسی ارجمندتر است.